Zapalenie gruczołu krokowego tej kategorii występuje rzadko, w około 10% wszystkich przypadków zapalenia gruczołu krokowego. Dyskutuje się, czy patogeny atypowe, takie jak ureaplasma urealiticum, mogą wywoływać zapalenie prostaty. Mogą występować w organizmie mężczyzny bez żadnych oznak stanu zapalnego czy dolegliwości.
Przyczyny przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego
Przyczyny przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego są w zasadzie podobne do przyczyn ostrego bakteryjnego zapalenia gruczołu krokowego. Przedostanie się drobnoustrojów do prostaty w większości przypadków następuje przez cewkę moczową – w wyniku cofania się moczu do przewodów gruczołu krokowego (refluks wewnątrzprostatyczny).
Przewlekłe bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego rozwija się w wyniku niewłaściwego leczenia lub krótkiego leczenia ostrego bakteryjnego zapalenia gruczołu krokowego.
Objawy
- Dyskomfort lub ból – w kroczu, podbrzuszu, pachwinie, mosznie, prąciu, podczas wytrysku
- Zmiany w oddawaniu moczu – trudności w oddawaniu moczu, częste oddawanie moczu w małych porcjach, uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza.
Pacjent może skarżyć się na wiele objawów lub na każdy z nich indywidualnie. Wzrost temperatury ciała jest nietypowy (lub nieistotny).
Ważny:
Wielu mężczyzn zaburzenia erekcji kojarzy z zapaleniem gruczołu krokowego. Często ułatwiają to nieprofesjonalne publikacje w mediach i reklama wątpliwych leków. Fakt, że erekcja może utrzymywać się nawet po całkowitym usunięciu prostaty (ze względu na obecność nowotworu złośliwego narządu) sugeruje, że ona sama nie odgrywa roli w utrzymaniu erekcji.
Zdaniem wielu uznanych urologów, zaburzenia erekcji u pacjentów z przewlekłym zapaleniem gruczołu krokowego spowodowane są problemami psychogennymi i neurotycznymi.
Diagnostyka
Do wstępnej oceny wykorzystuje się kwestionariusz NIH-CPSI – Indeks Objawów Przewlekłego Zapalenia Prostaty. Można go wykorzystać do obiektywizacji skarg pacjenta.
Standardową metodą diagnozowania zapalenia gruczołu krokowego jest wykonanie testu Mearesa-Stameya 4 miseczek. Jest to badanie mikroskopowe i bakteriologiczne próbek moczu pobranych z różnych odcinków układu moczowo-płciowego oraz wydzieliny prostaty. Metoda próbki 4-szklanej jest jednak dość pracochłonna i obecnie coraz częściej stosuje się modyfikacje próbek Mearesa-Stameya: próbka 3-szklana lub 2-szklana. Możliwą alternatywą jest poddanie ejakulatu (nasienia) badaniu mikroskopowemu i bakteriologicznemu, ponieważ ejakulat częściowo (co najmniej w 1/3) składa się z wydzieliny prostaty. Metoda ta jest wygodniejsza dla pacjentów, zwłaszcza jeśli kategorycznie odmawiają wykonania badania przez odbyt lub masażu diagnostycznego gruczołu krokowego w celu pobrania wydzieliny prostaty. Jednak oddanie ejakulatu wiąże się z mniejszą zawartością informacji i mniejszą wiarygodnością w porównaniu z próbką z 3 lub 2 szklanek.
Poddanie ejakulatu do badania bakteriologicznego jest uwzględnione w algorytmie diagnostycznym infekcji męskich narządów płciowych oraz podczas badania mężczyzny w kierunku niepłodności.
Wyniki badań laboratoryjnych (ogólne badanie moczu, ogólne badanie krwi, biochemiczne badanie krwi, spermogram i inne ogólne badania kliniczne) w przypadku przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego nie mają charakteru informacyjnego. Najprawdopodobniej testy te wykażą „normalność".
U pacjentów z przewlekłym zapaleniem gruczołu krokowego podczas badania przezodbytniczego nie zawsze obserwuje się zmiany wskazujące na proces zapalny w prostacie. Oznacza to, że nie można polegać na wynikach badania doodbytniczego w celu zdiagnozowania przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego.
To samo dotyczy diagnostyki ultrasonograficznej: błędne jest diagnozowanie przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego wyłącznie na podstawie danych ultrasonograficznych.Europejskie i Amerykańskie Towarzystwo Urologiczne nie zaleca badania ultrasonograficznego w diagnostyce zapalenia gruczołu krokowego. Rodzaj wykonania w tym przypadku nie ma znaczenia - przezbrzuszny (przez przednią ścianę brzucha - podbrzusze) lub przezodbytniczy (TRUS - przez odbyt). Błędem jest pisanie we wniosku z badania USG „przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego", „ultrasonograficzne objawy przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego", „objawy zastoinowego zapalenia gruczołu krokowego". Tylko urolog ma uprawnienia do postawienia takiego rozpoznania, który ustala je na podstawie skarg, wywiadu, badań laboratoryjnych i – dopiero po – USG.
Najczęstszym objawem ultrasonograficznym pozwalającym na rozpoznanie przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego są tzw. zmiany rozsiane w gruczole krokowym, związane z procesem zapalnym lub innymi zmianami w miąższu prostaty. Jest to rodzaj procesu zwłóknienia, zastąpienia normalnego miąższu prostaty tkanką bliznowatą. Jednakżenie ma korelacji pomiędzy liczbą zmian włóknistych w prostacie a występowaniem dolegliwości. Z wiekiem ryzyko pojawienia się takich „blizn" w narządzie wzrasta, jednak mężczyzna może przeżyć całe życie nie odczuwając żadnego dyskomfortu w kroczu czy okolicy łonowej. Jednak gdy tylko zmiany te zostaną wykryte na USG, niektórzy „specjaliści" zdiagnozują zapalenie gruczołu krokowego. A niektórzy mężczyźni będą mieli poczucie, że są naprawdę poważnie chorzy, zaczną się słuchać i odczują wszystkie objawy opisane w Internecie.
U wielu mężczyzn w wieku powyżej 30 lat badanie USG może wykazać rozsiane zmiany w gruczole krokowym. Jednak proces zwłóknienia nie wskazuje na obecność zapalenia gruczołu krokowego.
Rozpoznanie przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego ustala się na podstawie wykluczenia innych chorób układu moczowo-płciowego – przede wszystkim zapalenia cewki moczowej, przerostu prostaty, zwężenia cewki moczowej, neurogennych zaburzeń oddawania moczu, raka prostaty, raka pęcherza moczowego.
Na podstawie wyników rutynowych badań nie ma konkretnego obrazu przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego.
Leczenie przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego
Antybiotyki z grupy fluorochinolonów są optymalnymi lekami przeciwdrobnoustrojowymi w leczeniu przewlekłego bakteryjnego zapalenia gruczołu krokowego. Zalecany przebieg antybiotykoterapii wynosi od 4 do 6 tygodni. Tak długi przebieg uzasadniają dane naukowe wskazujące na zmniejszenie prawdopodobieństwa nawrotu choroby.
W przypadku zidentyfikowanych infekcji przenoszonych drogą płciową (STI), takich jak chlamydia trachomatis, przepisywany jest antybiotyk makrolidowy. Są najskuteczniejsze.
Istnieją dowody na zmniejszoną relaksację szyi pęcherza u pacjentów z przewlekłym zapaleniem gruczołu krokowego, co prowadzi do cofania się moczu do przewodów prostaty w cewce moczowej i powoduje zapalenie tkanki prostaty i ból. U takich pacjentów zalecane są alfa-blokery.
Podczas leczenia przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego wskazane jest, aby pacjenci powstrzymywali się od kuszących ofert stosowania leków ziołowych. Cechą suplementów diety i suplementów ziołowych jest niestabilność składników roślinnych w porcji substancji, mogą się one różnić nawet w preparacie tego samego producenta. Ponadto z punktu widzenia medycyny opartej na faktach korzyści płynące ze stosowania ziołolecznictwa nie wytrzymują krytyki.
Masaż prostaty, który w połowie XX wieku był podstawą terapii, dziś, dzięki nowym podejściu naukowemu i klasyfikacji Mearesa-Stameya, pozostaje ważnym narzędziem w diagnostyce zapalenia gruczołu krokowego, ale nie w jego leczeniu.Nie ma potrzeby stosowania masażu prostaty jako zabiegu leczniczego (efekt nie został udowodniony).Istnieją sugestie, że częsty wytrysk ma właściwości podobne do terapeutycznych sesji masażu prostaty.
Inne metody, które okazały się skuteczne w zaledwie jednym lub kilku badaniach lub są nadal badane, obejmują:
- trening mięśni dna miednicy – pewne dowody wskazują na skuteczność specjalnych ćwiczeń w łagodzeniu objawów przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego i zespołu przewlekłego bólu miednicy;
- akupunktura – niewielka liczba badań wskazuje na przewagę akupunktury w porównaniu z placebo u pacjentów z przewlekłym zapaleniem gruczołu krokowego;
- pozaustrojowa terapia falą uderzeniową – oparta na działaniu impulsów akustycznych o znacznej amplitudzie na tkankę łączną i kostną, szeroko stosowana w leczeniu chorób narządu ruchu, ostatnio stosowana w urologii, jej skuteczność jest w fazie badań;
- terapia behawioralna i wsparcie psychologiczne – ponieważ przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego wiąże się z niską jakością życia i rozwojem depresji, metody te mogą poprawić stan psychiczny pacjenta i pomóc złagodzić niektóre objawy choroby.
Osobno warto wspomniećbezobjawowe (bezobjawowe) przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego. Rozpoznanie najczęściej stawia się na podstawie wyników badania histologicznego – po biopsji gruczołu krokowego lub po leczeniu chirurgicznym prostaty. Częstość wykrywania stanu zapalnego w tkance prostaty waha się od 44% (przy biopsji prostaty) do 98-100% (po chirurgicznym leczeniu prostaty). Naukowcy sugerują, że identyfikowane w ten sposób zmiany zapalne to nic innego jak cecha fizjologiczna związana z wiekiem. Nikt konkretnie nie diagnozuje tej kategorii zapalenia gruczołu krokowego, jest to rodzaj przypadkowego odkrycia. Nie wymaga leczenia i nie wymaga dalszych działań ze strony lekarza ani pacjenta.
Jak leczy się przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego w specjalistycznej klinice?
W ciągu ostatnich 10 lat opublikowano w naszym kraju 47 monografii i obroniono 64 prace magisterskie i doktorskie na temat zapalenia gruczołu krokowego. Nie wspominając już o różnych publikacjach „ludowych", które barwnie opisują przyczyny, diagnozę i różne metody leczenia choroby. Co to znaczy? Fakt, że temat zapalenia gruczołu krokowego rodzi wiele pytań, a na niektóre niestety wciąż nie ma jasnej odpowiedzi. Istnieje wiele nowoczesnych leków, których działanie zostało udowodnione. Jednak liczba pacjentów, u których zdiagnozowano przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego, nie maleje.
Dlatego podczas diagnozowania i leczenia zapalenia gruczołu krokowego urolodzy starają się uzyskać jak najpełniejszy obraz. Szczegółowo wypytują pacjenta o objawy przedmiotowe i podmiotowe, zapoznają się z wynikami poprzednich badań i zwracają uwagę nie tylko na kliniczne objawy choroby, ale także na inne aspekty zdrowia, w tym stan neurologiczny i psychiczny pacjenta – ponieważ może to wywołać wystąpienie charakterystycznych objawów. Jednocześnie nie są zalecane niepotrzebne testy i badania.